Post

Hacker kimdir? — Kimlər hackerdir, nə bilirlər və hansı hücumları həyata keçirirlər (2025)

Hacker kimdir? Hackerlərin növləri, bilik sahələri, günümüzdə rast gəlinən hücum növləri və müdafiə üsulları — etik və qanuni çərçivədə yüksək səviyyəli izah.

Posted
Preview Image
Author Emin Savaylov
3 min read
Hacker kimdir? — Kimlər hackerdir, nə bilirlər və hansı hücumları həyata keçirirlər (2025)

🧑‍💻 Hacker kimdir? — Kimlər hackerdir, nə bilirlər və hansı hücumları həyata keçirirlər (2025)

Qısa xülasə: Bu məqalə “hacker” anlayışını, onların müxtəlif tiplərini (white hat, grey hat, black hat), bilik və bacarıq sahələrini, həmçinin müasir dövrdə həyata keçirdikləri hücum növlərini izah edir. Məqsəd — oxucunu məlumatlandırmaq və “hacker kimdir”, “xaker dərsləri”, “hacker dərsləri”, “hackerlər” kimi açar sözlərlə SEO baxımından ön sıralarda yer almaqdır.

🔍 Hacker nə deməkdir?

Hacker — kompüter, şəbəkə və proqram sistemlərinin necə işlədiyini dərindən anlayan və onları analiz edə bilən şəxsdir. Bu termin həm etik, həm də qeyri-etik fəaliyyətləri ifadə edə bilər:

  • 🟢 White Hat (Etik hacker): Zəiflikləri tapıb onları sistem sahibinə bildirən və müdafiə məqsədilə işləyən mütəxəssis.
  • ⚫ Black Hat (Zərərli hacker): Qanunsuz məqsədlərlə sistemlərə daxil olan və məlumat oğurlayan şəxs.
  • ⚪ Grey Hat (Orta xasiyyətli hacker): Bəzən qanuni, bəzən isə icazəsiz hərəkət edən, niyyəti qeyri-müəyyən hacker.

SEO açar sözlər: hacker, xaker, hacker kimdir, xaker kimdir, hackerler, xaker dersleri, hacker dersleri.

🧠 Hackerlər nəyi bilirlər?

Hacker olmaq üçün bir çox sahələrdə bilik vacibdir. Ən əsas bacarıq istiqamətləri bunlardır:

  • Şəbəkə əsasları və TCP/IP: Trafikin necə hərəkət etdiyini, firewall və router prinsiplərini anlamaq.
  • Əməliyyat sistemləri: Linux, Windows və macOS üzərində sistem idarəçiliyi.
  • Proqramlaşdırma: Python, Bash, PowerShell, JavaScript kimi dillər.
  • Veb təhlükəsizliyi: SQL Injection, XSS, CSRF kimi zəiflikləri tanımaq.
  • Kriptoqrafiya: Şifrələmə prinsipləri və TLS/SSL texnologiyaları.
  • Sosial mühəndislik: İnsan psixologiyasını istifadə edərək məlumat əldə etmə üsulları.
  • Forensika: Log analizləri və hücum izlərinin oxunması.

⚔️ Hackerlərin həyata keçirdiyi hücum növləri (Yüksək səviyyədə)

Aşağıdakı hücumlar etik və ya qeyri-etik məqsədlərlə istifadə oluna bilər — burada yalnız məlumatlandırıcı izah verilir:

  • Phishing / Smishing: E-mail və ya SMS ilə saxta linklər göndərməklə məlumat oğurlama.
  • Malware hücumları: Ransomware, Spyware və Trojan vasitəsilə sistemə müdaxilə.
  • Brute-force və credential stuffing: Sızdırılmış parollardan istifadə edərək hesabları ələ keçirmə.
  • Man-in-the-middle (MITM): Şəbəkə trafikinə gizli şəkildə müdaxilə etmə.
  • Web hücumları (SQLi, XSS, CSRF): Sayt zəifliklərindən istifadə edərək məlumat oğurlama və kod icrası.
  • Supply-chain hücumları: Etibarlı proqram təminatında gizli kod yerləşdirərək zərərli təsir.
  • IoT və mobil hücumlar: Zəif cihaz şifrələri və köhnəlmiş firmware vasitəsilə müdaxilə.

🧩 Hacker düşüncə tərzi və müdafiə

Etik hackerlər problemi sistemli və yaradıcı düşünərək həll edir. Müdafiə üçün onların düşüncə tərzini anlamaq vacibdir:

  • Assume breach: Hər zaman sistemin pozula biləcəyini qəbul et.
  • Minimum icazə prinsipi: İstifadəçilərə yalnız lazım olan icazələri ver.
  • Müntəzəm yeniləmələr: Sistem və tətbiqləri daim yenilə.
  • MFA və güclü autentifikasiya: İki faktorlu identifikasiya aktiv et.
  • Maarifləndirmə: İşçiləri və istifadəçiləri phishing və sosial mühəndislik barədə təlimləndir.

⚖️ Hüquqi və etik məqamlar

  • Hacker alətlərindən qanunsuz istifadə cinayət məsuliyyəti yaradır.
  • Etik hackerlik yalnız icazə və müqavilə çərçivəsində aparılmalıdır.
  • Zəiflik aşkarlananda məsuliyyətli disclosure (bildiriş) prinsiplərinə riayət edilməlidir.

💡 Təhlükəsizlik və praktik məsləhətlər

  • Güclü və unikal parollar istifadə et.
  • MFA aktiv et.
  • Ehtiyat nüsxələr (backup) saxla.
  • Rəsmi mənbələrdən proqram yüklə.
  • Endpoint qorunması (EDR) və antivirusdan istifadə et.
  • Təhlükəsizlik tədqiqatçıları üçün “security@domain” ünvanı saxla.

🔑 SEO açar sözlər

hacker, xaker, hacker kimdir, xaker kimdir, hackerler, xaker dersleri, hacker dersleri, ethical hacking, pentest, sosial mühəndislik

🧭 Nəticə

“Hacker” təkcə sistem sındıran şəxs deyil, həm də onu daha etibarlı edən mütəxəssisdir.
Əsas məsələ niyyətdir — etik və qanuni çərçivədə bilik təhlükəsizliyin qorunmasına xidmət edir.

📲 Əlaqə və resurslar

Əlavə suallar və ya hacker dərsləri barədə öyrənmək üçün bizimlə əlaqə saxla:
📩 WhatsApp ilə əlaqə

kiber təhlükəsizlik, hacker, ethical hacking
hacker xaker hacker kimdir hackerler xaker dersleri hacker dersleri cyber security pentest sosial mühəndislik
This post is licensed under CC BY 4.0 by the author.